Duyu bütünleme, vücudumuzdan ve çevreden alınan duyu bilgisinin alınıp, anlamlandırılıp buna uygun davranışın oluşturulmasıdır.
Duyu bütünleme bir başka deyişle; duyu deneyimlerimize verilen anlamlı ve amaca yönelik cevaplar oluşturmak için; vücuttan ve çevreden alınan duyu bilgisinin anlamlandırılmasıdır.
Duyu Bütünleme Bozukluğu Kimlerde Görülür?
• Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu
• Öğrenme güçlüğü olan çocuklar
• Otizm (yaygın gelişimsel bozukluklar)
• Serebral Palsi
• Gelişim gecikmesi (ince motor bozukluk, kaba motor bozukluk, görsel motor bozukluklar, koordinasyon bozuklukları)
• İşitme dil konuşma bozuklukları
• Erken doğumdan kaynaklı gelişim gecikmesi
• Genetik bozukluklar, kromozomal bozukluklar
Yaygın Görülen Duyu Bütünleme Bozuklukları Nelerdir?
• Yavaş cevap verme
• Dikkat süresinde azalma
• Uygun ton ve hızda konuşamama
• Sürekli yorgunluk
• Gürültülü ortamlarda konsantre olamama, kulak kapama
• Yanlış sese konsantre olup hedefi şaşırma
• Hafıza güçlükleri
• Sese tepki vermeme, sesin yönünü bulamama
• Yiyecek seçme, yiyeceği koklama
• Diş fırçalamama, saç ve tırnak kestirmeme
• Düşme korkusu
• Parmak ucu yürüme
• Sakarlık
• Sürekli hareket isteği
Bebeğin Motor Gelişiminde Püf Noktalar
Doğumdan itibaren motor gelişime önem verilmelidir.
Bunun için,
• 1. aydan itibaren bebeğin mutlaka yüzükoyun vakit geçirmesini sağlayın.
• Bebeğe mutlaka masaj yapın.
• 4-5 ay yüzüstü durması için desteklenmemiş bebek 6. ayda oturamaz. Çünkü bebeğin oturabilmesi için sırt kaslarının gelişmiş olması gerekir.
• Anne babaların ve eğitim sisteminin yaptığı en büyük hata, çocuklara sürekli bir şeyler öğretmeye çalışmaktır. Çocukların 6 yaşına kadar yaşayarak ve deneyimleyerek öğrenmesi desteklenmelidir. Bir şey öğretmek için yapılan etkinlikler çocukları hareketsizliğe teşvik eder. Örneğin blok, puzzle gibi oyuncaklar ya da tablet, telefon gibi dijital cihazların öğrenmeye katkısı yoktur.
• Öğrenme becerilerini desteklemek için ilk koşul motor becerilerini desteklemek olmalı. Motor becerilerin desteklenmesi ilerideki okul başarısı için de çok önemli.
• Çocuğa bol bol oyun alanları yaratmalı ve düşer diye hareketlerine engel olunmamalıdır.
• Söküp takmak gibi 3 boyutlu oyunlar da motor becerilerini geliştirir.
• Çocuğu bol bol doğaya çıkarmak ve keşfetmesine izin vermek gerekir.
• 0-6 yaş aralığı motor gelişim açısından kritiktir.
• 6 yaşa kadar duyu ve motor gelişim, sonrasında duygusal gelişim ivme kazanır. 0-6 yaş aralığında fiziksel becerileri geliştirici oyunlar hedeflenmelidir.
Çocuğum İçin Nasıl Oyuncaklar Satın Almalıyım?
Özellikle 0-6 yaş aralığında çocuğu harekete teşvik edecek oyuncaklar seçilmelidir.
Çocuğu yönlendireceğiniz oyun ve oyuncaklar
• Salıncak
• Kaydırak
• Bisiklet
• Trambolin
• Tırmanma barları olabilir.
Duyu Bütünleme Bozuklukları Nasıl Tedavi Edilir?
Terapi öncesi duyu bütünleme problemleri; duyusal sistemler göz önünde bulunarak duyu işlemleme problemleri ve bu problemlerin günlük yaşam aktivitelerine etkileri değerlendirilir.
Terapide ilk olarak çocuğun içsel motivasyonun dengede olması, aktif katılması ve uyaranları tolere edebilir halde olması gerekir. Çocuğun aktif katılması her zaman öğrenmeyi kolaylaştırır. İletişim ve oyun süresince öğrendiği bilgileri günlük yaşam aktivitelerine kolay adapte eder.
Duyusal uyaranlar her zaman çocuğun bireysel ihtiyaçlarına göre duyusal stratejiler kullanılarak planlanır ve uygun duyusal diyet seçilir. Her çocuk birbirinden farklı olduğu gibi farklı duyusal özellikler gösterir. Bu yüzden farklı müdahale planları içerir.
Tedavinin evde de etkin bir şekilde sürdürülmesi için aileye eğitim verilir ve yine çocuğun duyusal özelliklerine göre ev, okul ve oyun ortamı düzenlemesi yapılır.
Recep AYKURT
Fizyoterapist (İstanbul Üniversitesi – 2008)
Duyu Bütünleme Terapisti